YAŞAMA YILLAR DEĞİL, YILLARA HAYAT KATIN
Tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de yaşlı nüfus artış gösteriyor. Yaş ilerledikçe ortaya çıkabilen sıhhat problemlerini yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak görmek yerine, rutin taramalar ve uygulanacak aşılar ile önlemek mümkün. Geriatri biliminin önceliğinin yaşama yıllar katmaktan öte, yaşlılığın her devrindeki yıllara hayat katmak olduğunu söyleyen Liv Hospital İç Hastalıkları ve Geriatri Uzmanı Doç. Dr. Birkan İlhan yaşlılıkta hayat kalitesini yükseltmenin yollarını anlattı.
Amaç bağımsız ve sağlıklı bir yaşam
Ülkemizde ortalama ömür müddetinin 75 yaşı geçmesi ve 85 yaş üzerindeki nüfusun en süratli artan dilimi oluşturması, kaliteli bir yaşlılığın kıymetini ortaya koyuyor. Sağlıklı yaşlanmak, ileri yaşlarda kimseye bağımlı olmamak, fizikî ve ruhsal olarak zinde hissetmek kuşkusuz çok daha fazla değer taşıyor.
Yaşam kalitesi artırılıyor
Yaşlı bireyin mevcut sıhhat durumu ne olursa olsun öncelikli yaklaşım hayat kalitesini artırmaktır. 65 yaş ve üzeri olmak “yaşlılık” olarak tanımlansa da kıymetli olan kişinin biyolojik yaşıdır. Dinç kümede sıhhat taramaları ve aşılama üzere esirgeyici tıp uygulamaları büyük değer arz ederken yatağa bağımlı kümede hayat kalitesini bozan ağrı, basınç ülserleri, zihin karışıklığı, uyku sorunları üzere durumların tedavisi ön plana çıkar.
Geriatrik tıp, yaşlı bireylerde sıkça görülen “Geriatrik Sendromlar”ı tanıyıp, hipertansiyon, diyabet üzere sık görülen kronik hastalıkların optimal seviyede ve bireye has tedavisini sağlayıp, çok sayıda karmaşık hastalıkları ve ilaç kullanımı olan yaşlı bireylerin de tedavilerini üstlenerek, ileri yaştaki bu bireylerde bağımlılığı azaltmayı, hastanın ve ailesinin hayat kalitesini yükseltmeyi, sonuç olarak da yıllara hayat katmayı gayeler.
Geriatrik Sendrom nedir?
Yaşlılıkta sık karşılaşılan ve kişinin hayat kalitesini, fiziki ve ruhsal sıhhatini olumsuz tarafta etkileyen durumlardır. Geriatrik sendromların başında beslenme yetersizliği (malnütrisyon), kas kuvvetinde azalma (sarkopeni), düşmeler, unutkanlık, uyku sorunları, kabızlık ve idrar kaçırma gelir. Bu meselelere yaşlı bireylerin birçoğunda rastlanır ama birçok vakit yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak görüldüğünden tabibe bildirilmez. Örneğin; kilo kaybı, iştah kaybı, yemek ölçüsü ve öğün sıklığının azalması, kas kütlesindeki kayıplar malnütrisyonun belirtileridir. Malnütrisyon halsizlik, yorgunluk başta olmak üzere bağışıklık sisteminin baskılanması, hastalıklara yatkınlık ve düzgünleşme müddetlerinin uzaması, dengesizlik, düşmeler ve kemik kırıklıkları, sarkopeni ile yakından bağlıdır. Malnütrisyon üzere başka geriatrik sendromlar da tedavi edilebilir ve kişinin genel sıhhat durumu ile hayat kalitesi yükselir.
Yaşlılıkta aşı uygulamaları nelerdir?
65 yaş ve üzerindekilerde aşılardan korkmamak ve nizamlı olarak bu hususta takipte olmak gerekir. Her yıl grip aşısı ve 65 yaşın üzerinde yalnızca bir yahut iki defa uygulanması kâfi olan zatürre aşıları ile bir sefer zona aşısı yaptırılmalıdır. Tetanoz ve difteri için de 10 yılda bir kere olmak üzere aşı uygulanması önerilir. Pandemi mühletince yaşlı bireylerde de Covid-19 aşısı yapılmalıdır.
Hangi taramalar yapılmalıdır?
- Hipertansiyon, diyabet ve hiperkolesterolemi açısından tarama ve denetim, unutkanlığı olanlarda demans taraması, tüm yaşlı bireylerde depresyon sorgulaması, görme ve işitme muayeneleri yapılmalıdır.
- Kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz 65 yaşın üzerindeki bütün bayanlarda ve erkeklerde taranmalıdır.
- Kolon kanseri, bayanlarda göğüs ve rahim ağzı kanserleri için hiçbir şikayet olmasa dahi tarama yapılmalıdır. Erkeklerde prostat kanserinin evvelce rutin olarak taranması önerilirken günümüzde makul kümelerde taranması öneriliyor.
- Belli ölçünün üzerinde sigara içenlerde akciğer kanseri ve aort genişlemesi (abdominal aort anevrizması) taraması yapılmalıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı