Son periyotta birçok Kiralık Konut ilanlarında ‘Fatura dahil’ deniliyor. Birinci etapta avantaj üzere görünen bu durum kiracı aleyhine dönüşebiliyor. Kimi mesken sahipleri kısa periyot kiralama yaptığı için elektrik, su ve doğalgaz aboneliğini kendi ismine koruma ederken, kimi de bu yolla tahliye ve artırım baskısı yapıyor.
Yaşanan bu sorunun dava belgelerine da bahis olmaya başladığını belirten Gayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Avukat Ali Güvenç Kiraz, konut sahiplerinin bu yolu seçmesinin nedeninin uzun süren tahliyeler olduğunu belirtti ve şunları söyledi:
Hürriyet2in haberine nazaran; “Ev sahipleri kiracılarını tahliye etmek konusunda Borçlar Kanunu’nda sayılı haklı nedenlerden birisine sahip olmak zorunda. Dava açıldığı takdirde de dava sürecinin istinaf dahil tahminen 2-2.5 yıl sürüyor olması ‘kiracıyı daha kolay nasıl tahliye edebilirim’ kanısına yönlendirmiş durumda. Bu noktada aslında yıllardır yazlıklarda uygulanan, kısa periyodik kiralamalarda var olan bir model uzun vadeli kiralamalarda da uygulanır hale geldi.
Yazlıklarda kiracı 1-3 ay ortası kiraladığı taşınmazla ilgili olarak yazılı kira mukavelesi yapamamakta ve elektrik, su var ise doğalgaz üzere temel hizmetlerin aboneliklerini üzerine almamakta ve tahliye anında rastgele bir formda bir sıkıntıda çıkmamaktadır. Bunu gören mal sahipleri İstanbul yahut büyükşehirlerdeki kiralamalarda bu modeli kullanmaya başladılar. Son periyotta ilanlarda ‘elektrik, su, doğalgaz vs dahil’ halinde ilanlar görmekteyiz.
Kiracı kontrat yapmak istediğinde emlak danışmanı yahut mal sahibi yazılı mukavele yapılmadığını, kiracının abonelikleri üzerine almasını istemediğini yahut yazılı kontrat yapılsa bile bir örneğinin kiracıya verilmeyeceğini koşul koşuyor.”
Emlak müracaatlarının verdiği bilgiye nazaran, kimi mesken sahipleri ‘fatura benim adıma kalsın, sen geldikçe ödeme yap’ derken, kimi de ortalama bir sarfiyat belirleyerek daha yolun başında kiraya ekliyor.
Avukat Kiraz, fatura oyunu ile neler yapıldığını şöyle anlattı:
“Mal sahibi kiracı ile olan kelamlı kira mukavelesinin yahut kiracıya örneği verilmeyen yazılı kira mukavelesinin uzama periyodu geldiğinde, yasal artış oranı kapsamındaki artışı kabul etmediğinde, yani daha fazla artış talep ettiğinde kiracısının temel hizmetlerini kapatabilir. Kiracı yaşayabilmek için su elektrik ve doğalgaza muhtaçlığı olduğu için de ya bu isteği kabul ediyor ya da tahliye ederek taşınmazı boşaltıyor.
Mal sahibi kiracısının taşınmazı tahliyesini talep ettiğinde de yeniden birebir biçimde kiracı çıkmak istemediğinde tıpkı tekniği kullanarak taşınmazın temel hizmetlerini kapatılıp taşınmazın kullanımı engelleyebiliyor.” Pekala kiracı bu kira kontratına dayanarak bu hizmetlerin aboneliklerini kendi üzerine yapamaz mı? Kiraz şu karşılığı verdi:
“İşte bu noktada ise devreye yazılı kira mukavelesinin olmaması yahut kiracıya bir örneğinin verilmemesi, Dask poliçesi ve tapu evrakı zaruriliği devreye giriyor. Tüm bu kurumlar kiracıya abonelik hizmeti verebilmek için bu evrakların verilmesini kural koşuyorlar. Kiracıda bu evraklar olmadığı için bu nedenle de abonelikler kiracı üzerine yapılamıyor. Hukukun boşluk alanlarından birisi olduğu için de rastgele bir kurum yahut mahkeme bu aboneliklerin tesisi tarafında karar da veremiyor.” Kiraz, kiralama yapan vatandaşın kesinlikle mukavele imzalaması, imzalandığı gün de örneğini alması konusunda uyardı.
Kiracılara artırım yılda bir defa kontrat yenileme periyodunda ve TÜFE 12 ortalaması ile yapılır.
Fakat haziran ayında yapılan düzenleme ile kira artışına hudut geldi. 1 Temmuz 2023’e kadar kiraya en çok yüzde 25 artırım yapılabilir.
5 yılı dolan kiracı için de mesken sahibi dava açarak kiranın tekrar belirlenmesini talep edebilir.
Mesken sahibi, kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu kişinin muhtaçlığı varsa tahliye ister.
Eski kiracıyı bu sebeple konuttan çıkarırsa 3 yıl diğerine kiralama yapamaz. Aksi takdirde, çıkarttığı kiracıya bir yıllık kira bedelini ödemekle zorunda kalır.
Ayrıyeten 10 yıl mukavele uzama mühleti dolan kiracı için mesken sahibi münasebet göstermeden tahliye isteyebilir.