Ahmet Kerem Yıldız
Kamu ve özel dal temmuzda personel, memur ve emeklilerin gelirlerini artıracak halde en az %50’lik bir artırım yapmalıdır. Haziran sonu prestijiyle 6 aylık tüketici enflasyon takriben %40’lar civarında gelecektir. Yıllık %6-7 üzere bir büyüme beklentisi de dikkate alındığında emekçi, memur ve emeklilerin enflasyon + refah hissesi (büyümeden emekliler ve çalışan kesim de hisse almalıdır) kadar yani en az %50 civarında bir maaş artışı yapılmalıdır.
ENFLASYON YÜKÜ ÇALIŞAN VE EMEKLİDE
Enflasyonun yükü şu anda çalışan kesim ve emeklilerin sırtına yüklenmiş durumdadır. Çalışan kesim ve emekliler toplumun yaklaşık %90’lık kısmını oluşturmaktadır. Bu iki gurup bir rahatlama yaşarsa toplum genel olarak bir rahatlama yaşayacaktır. Temmuz ayı artırım sayıları gündeme geldiğinde lakin bu artırımlar tekrar enflasyonun yükselmesini tetikler şeklinde itirazlar gelecektir. Bugüne kadar oluşan enflasyonda personel, memur ve emeklilerin günahı yokken bu yükü bugüne kadar taşıdılar.
BÜYÜMEDEN HİSSE ALMALILAR
Temmuz ayında verilecek %50’lik artırım sonrası oluşacak %5-10’luk bir enflasyona da toplum rahatlıkla katlanabilir. Yılbaşında da yılın ikinci altı aylık devrinde oluşacak enflasyon ve refah hissesi kadar bir artırım daha verilirse pandemi sonrası oluşan ve önemli gelir kaybı yaşayan kısımlar bu kayıplarını telafi etmiş ve büyümeden hisse almış olacaklardır.
BÜTÇE FAZLASI VAR
Hükümet bu paraları nasıl ödeyecek bütçe açığı varken bunu nasıl karşılayacaktır diye itirazlar olacaktır. 2021 yılında Türkiye’de toplam gayri safi ulusal hasıla 7,2 trilyon lira iken merkezi idarenin toplam gelirleri 1,4 trilyon lira idi. Bütçe gelirlerinin ulusal gelire oranı %20 civarındadır. 2022 yılında Türkiye’de toplam gayri safi ulusal hasıla varsayımı 12-13 trilyon lira civarında olacaktır. Bütçe gelirlerinin de 2,4-2,6 triyon lira civarında olması beklenmektedir. Mevcut bütçede bu sayı 1,5 triyon lira öngörülmüş idi. 5 aylık bütçe gerçekleşmelerine baktığımızda yılın toplamında 2,4-2,6 trilyon liralık bütçe gelirlerinin rahatlıkla tutturulabileceğini düşünüyorum. Münasebetiyle ek verilecek artırımlar bütçe gelirlerindeki artışlar ile rahatlıkla karşılanabilir.
ÖZELDE YÜKSEK KÂR VE CİRO VAR
Özel kesitin tüm bölümlerine baktığımızda firma yüksek cirolar ve karlar elde ediyorlar. 1. Çeyrek bilançolarına baktığımızda tüm bölümlerde bunu rahatlıkla görebiliriz. Bu hoş tablodan çalışanların da hisse alması gerekiyor. 2022 yılında 5 aylık devirde kurumlar vergisi ödemlerine baktığımızda 260 milyar TL’lik bir sayı karşımıza çıkmaktadır. Bu sayı geçen yılın tamamında 177 milyar TL idi. Özel kesim firmaları çalışanlarına kazandığı paralardan hak ettiği hissesi vermiyorlar. Toplumda mevcut olan eza ekonomik kriz değil; gelir dağılımındaki adaletsizlik; emekçi, memur ve emeklilerin alım gücünün düşmesidir. Özel dal firmaları kendilerine bu paraları kazandıran çalışanların haklarını tam olarak vermelidirler.
BANKALARIN KÂRI 350-400 MİLYARI BULUR
Örnek vermek gerekirse sayıları elimizde olduğu için bankacılık bölümüne bakabiliriz. Başka bölümlerde de misal durumlar olduğunu düşünüyorum. Bankaların 4 aylık karı 93 milyar TL, 4 aylık işçi masrafları 22 milyar TL civarındadır. 2022 yılsonunda toplam bankacılık kesimi karı 350 -400 milyar TL düzeyine çıkacak; çalışana yılın ikinci yarısında %50 artırım verilse bile 2022 işçi masrafı 80 milyar TL düzeylerine çıkacaktır. Sermayenin karı işçi masrafının 5 katı olmaktadır. 2012 yılında bankacılık kesiminde sermayenin karı işçi sarfiyatının 2 katından daha düşük idi. Öbür bir söz ile 200 bin çalışanın geliri 50-100 sermayedarın gelirinin beşte biri kadardır. Burada gerçek olarak enflasyon dışında da çalışanların maaşlarında düzeltmeler yapılmalıdır. Bu sayı başka bölümlerde de misal haldedir. 1,000 emekçi çalıştıran fabrikada sermayenin karı 1,000 personelin yıllık çıkarından daha fazladır.
ARTAN REFAHTAN TÜM KESİTLER FAYDALANMALI
Hükümetler daima teşvikler ve takviyeler ile sermayedarları üretim yapıp istihdam sağlamaları için teşvik edip desteklemektedirler. Fakat gelinen noktada görülüyor ki sermayedar çıkarını paylaşmada ayak diremektedir. Herkes kendisi dışındaki bahislerde çok adil, çok demokrat, çok vicdanlı ancak mevzu kendi cebine gelince, nalıncı keseri üzere daima kendine yontmaktadır. Hükümetin daha evvel yaptığı üzere personel, memur ve emekliden yana adımlar atması gerekiyor.
Hükümetimiz gelir dağılımındaki bu adaletsizliği gündemine almalı ve önümüzdeki yıllarda en çok bu mevzu üzerine yoğunlaşmalıdır. Ülkemiz son 20 yılda ekonomik olarak 2-3 kat büyüdü, ülkede refah düzeyi yükseldi lakin bu refahtan alınan hisselerdeki dağılımda bir eşitsizlik oluştu, bunun telafi edilmesi gerekiyor.
OLAYLARA BİR DE BU AÇIDAN BAKIN
Konu personel, memur ve emekliye verilecek artırımlara gelince bu defa kimse mazeretler üretmesin. Sıra alt gelir kümelerinin refah seviyesini yükseltmeye geldi; sermayedarlar kusura bakmasın. Ey sermayedarlar; çalışanınız değerli değil, müşterileriniz değerli gözüyle bakıyorsunuz ya hayata. Personel, memur ve emekli çok kazanırsa bunlar birebir vakitte sizin müşteriniz; sizin müşterileriniz kazanmış olacak; uzun vadede yeniden kazanacaksınız, üzülmeyin gerçekte bir kaybınız olmayacaktır. Emekçilerin hak ettiği fiyatı vermekte korkak davranmayın. Bir de olaylara bu açıdan bakın.