Çevrimiçi olarak gerçekleştirilen konferansın açılış konuşmasını Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Prof. Dr. Fahrettin Altun ile Türk Tarih Kurumu Lideri Prof. Dr. Birol Çetin’in yaptı.
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Prof. Dr. Fahrettin Altun, bu programda ortaya konacak fikirlerin gerçeklerin ortaya çıkmasına katkı sağlayacağını; çünkü tarihin, mütevazı fakat bir o kadar da gözü pek insanların hakikate olan inançları sayesinde yanlışsız okunabildiğini lisana getirdi.
Geçen yüzyılı, tarihin kıymetli kırılma anlarına sahne olan müstesna bir periyot olarak tanımlayan Altun, “Dünya savaşları, yıkılan imparatorluklar, değişen hudutlar ve gelişen demokrasi 20. yüzyılın kilometre taşları oldu. Dünya, tıpkı kabuk değiştirir üzere siyasal açıdan devasa bir dönüşüm yaşadı. Yüzyıllara sari alışkanlıklar, sonlar ve idare biçimleri değişirken büyük sancılar da yaşandı. Çabucak her coğrafyada yaşanan acılar, günümüze yalnızca tarih kitaplarıyla değil, anne-babalardan çocuklarına masallar ve anılarla da taşındı. Kimi olaylar mitleşip gerçekle bağını koparırken kimi hadiseler hak ettiği gerçeklikten hissesini alamadı.” diye konuştu.
20. yüzyılın bu manada çok değerli bir olaya tanıklık ettiğini ve Birinci Dünya Savaşı sonunda üç büyük imparatorluğun dağıldığını anlatan Altun, “Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Çarlık Rusya’sı, tesirleri günümüze kadar gelen şiddetli dönüşümlere uğradı. Kayıtlara nazaran 65 milyon askerin seferber edildiği bu birinci global savaşta 38 milyon sivil ve asker hayatını kaybetti. Periyodun düşük nüfus sayılarını da hesaba kattığımızda böylesine yüksek bir kayıp, savaşa katılan tüm ülkelerde kuşkusuz büyük travmalar yarattı.” tabirlerini kullandı.
“TEHCİRDE YAŞANAN ACILARI DERİNDEN HİSSEDİYORUZ”
Fahrettin Altun, birçok cephede kahramanlıklar sergileyen Türk milletinin, milyonlarca insanın hayatına mal olan bu savaştan çok önemli formda etkilendiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Osmanlı milleti bir bütün olarak, İmparatorluğun son periyodunda harika zorluklarla çaba etti. Çanakkale’de, Kafkasya’da, Hicaz’da Filistin’de ve Irak’ta büyük uğraşlar verdik. Osmanlı İmparatorluğu da dahil olmak üzere savaşın bütün cephelerini tanım edilemez bir karışıklığa sürükleyen Birinci Dünya Savaşı esnasında, ne yazık ki, Anadolu insanını büyük acılara gark eden hadiseler yaşandı. Tıpkı devirde Sarıkamış’ta binlerce askerimiz donarak şehit oldu; Kafkasya cephesinde Osmanlı topraklarına saldıran Rus ordularıyla çarpışan kuvvetlerimizi, düşmanla işbirliği yapan Ermeni çeteleri geriden vurdu. Osmanlı milletine mensup farklı kısımlar vatan davası için güç birliği yaparken; kimi yerlerde devrin düşmanlarıyla iş birliği yapan kimi yapılar ortaya çıktı.
Doğu Anadolu’da yaşanan çatışmalar sonucu Türk ve Ermeni on binlerce insan hayatını kaybetti. Bu olaylar üzerine ordunun hareketlerini zorlaştırıcı davranışlarda bulunan, halka saldıran ve düşman ordusu ile işbirliği yapan çetelere yataklık eden Doğu Vilayetleri’ndeki Ermeni kökenli kimi Osmanlı vatandaşları Osmanlı İmparatorluğu sonları içerisindeki Suriye topraklarına gönderilmek üzere 1915 Tehciri’ne tabi tutuldu. Savaş şartlarında, sivillerin korunması ve vatan savunması gayesiyle belli bölgelerde yaşayan Ermeniler tehcir edildi. Bu emniyet önlemi uygulanırken, bütün şiddetiyle süren savaş kaideleri altında, ne yazık ki, istenmeyen olaylar da meydana geldi; Türklerden de Ermenilerden de can kayıpları oldu; acılar yaşandı. Bu yaşananlar günümüze kadar gelen tartışmaların da temelini oluşturdu.”
Altun, “Türkiye Cumhuriyeti olarak, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1915 yılında kabul edilen Tehcir Yasası’nın uygulanması kademesinde yaşanan acıları tüm kalbimizle, derinden hissediyoruz. Ermeni vatandaşlarımızın geçen yüzyılda yaşadığı acılara ortak olmayı vicdani ve ahlaki duruşumuzun bir gereği olarak görüyoruz. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın da tabir ettiği üzere ‘hep birlikte Türkiye olmanın’ da acıda ve sevinçte birlik olmaktan geçtiğine inanıyoruz.” tabirlerini kullandı.
“BU TOPRAKLARDA YAŞANAN ACILARI BİRBİRİNDEN AYIRMIYORUZ”
Fahrettin Altun, “Bununla birlikte, bugün asırlar boyunca barış içinde birlikte yaşamış Türk ve Ermeni halklarının ortak geçmişini çarpıtarak, tarihten hasımlık çıkarmaya tevessül eden bir anlatıyla karşı karşıyayız. Ve bu anlatıya karşı çıkıyoruz. Çünkü biz bu toprakların her köşesinde yaşanan acıları birbirinden ayırmıyoruz. Geçmişi, dini, etnik kökeni, mezhebi ne olursa olsun, insanların bu topraklarda asırlarca kardeşçe yaşadığını çok yeterli biliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“BİRİLERİ SIKINTIYI EMPERYAL HEDEFLER İÇİN KULLANIŞLI HALE GETİRMEYE ÇALIŞIYOR”
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Altun, 1915’te ne olduğuna dair tartışmaların 100 yıldan fazla bir vakit sonra hala devam etmesinin nedeninin, 1915 olaylarının tümüyle siyasal ve ideolojik bir husus olarak ele alınmasına yönelik ısrar ve inat olduğunu vurguladı.
Birilerinin hadiseyi siyasal tabana taşıyarak, onu emperyal hedefler için kullanışlı hale getirmeye çalıştığına işaret eden Altun, “Sürekli değişen aktüel siyasal yaklaşımların, 100 yıllık tarihi sıkıntılara sağlıklı bakamayacağı çok açıktır. Siyasallaştığında, bu üzere tarihi bahislerin günlük kısır tartışmalara alet olması kaçınılmazdır. Münasebetiyle farklı parlamentoların tartışmalı tarihi problemlerde verdikleri kararlar onları demokrat yapmaz fakat dayatmacı ve zorba yapar. Tarihte yaşanılan acılar da bugünün siyasetçileri için birer çıkar ögesi haline gelir. Bu da mağdurlara ve yaşadıkları acılara karşı yapılabilecek en büyük saygısızlıktır.” diye konuştu.
“CUMHURBAŞKANIMIZIN HAKİKAT DAVETİ, SAMİMİYETİMİZİN GÖSTERGESİDİR”
Türkiye Cumhuriyeti’nin her alanda temel gayesinin hakikat ve adalete hizmet olduğunu vurgulayan Altun, “Bu temel perspektif, sırf bugün yaşanan haksızlıklara karşı çıkmayı değil, tarihte yaşanmış olaylara da adil bir biçimde yaklaşmayı gerektirir. İşte bu yüzden bizim hakikat gayretimiz pür hakikat içindir. Hakikate ulaşma isteğimiz siyasal bir kazanım için değil, hakikatin kendisi içindir. Sayın Cumhurbaşkanımızın 1915 olayları için arşivlerin ortaya konması ve bilimsel yaklaşım daveti da buna yöneliktir. Bu bir hakikat davetidir. Münasebetiyle sonuçtan çekinmeden hakikat davetinde bulunmamız, bu bahisteki samimiyetimizin de bir göstergesidir.” sözlerini kullandı.
“TARİHE ADİL HAFIZA PERSPEKTİFİNDEN BAKILMALI”
Fahrettin Altun, mağdurlara hürmet göstermenin en hoş yolunun tarihe adil hafıza perspektifinden bakmak olduğunu belirterek, “Bunun yolu da geçtiğimiz yüzyılda bu topraklarda tam olarak ne yaşandığını şeffaf, dürüst ve bilimsel bir biçimde ortaya koymaktır.” dedi.
Bu amaca yönelik en kapsamlı ve samimi adımların Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın liderliğinde atıldığını söz eden Altun, gerçekten 2005 yılından bu yana hayatını kaybeden Ermeniler için taziyelerin en üst seviyede açıklandığına dikkati çekti.
Altun, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen yıl Türkiye Ermenileri Patriği Maşalyan’a gönderdiği mektubunda tabir ettiği “Anadolu’nun bağrından doğmuş birlikteliğimizi görmezden gelerek tarihten hasımlık çıkarmaya çalışan çevreler hepimizin malumudur. Biz birlik, refah ve huzur dolu bir gelecek isterken ve bunun için çalışırken, niyeti öbür olan çevrelere fırsat verilmemesi en kıymetli dileğimizdir.” kelamlarını hatırlattı.
“HANGİ PARLAMENTONUN NE KARAR VERDİĞİNİN NAZARIMIZDA HİÇBİR PRESTİJİ YOKTUR”
Kelamda Ermeni soykırımı tezinin bugün “post-truth” (gerçek sonrası) olarak bilinen olgunun öncülü olduğunu belirten Altun, “Bu, gerçeklerle hiçbir bağı olmayan, yalnızca siyasi hesaplardan beslenen bir iftiradır. Hislere hitap eden, irrasyonel ve gayrimeşru bir ithamdır.” dedi.
Kullanışlı bir palavra üzerinden Türkiye’ye saldıranların sıkıntısının Osmanlı Ermenileri yahut tarihi mağduriyetler olmadığını çok yeterli bildiklerini belirten Altun, şöyle devam etti:
“Bunu da en güzel bu toprakların yiğit evladı Hrant Dink şöyle izah etmişti; ‘Kim bizim dostumuz, kim tedavi edecek geçmişte yaşananları? Fransız senatosunun kararı mı? Amerikan senatosunun kararı mı? Bunlar mı bizim dostumuz?’ Hrant’ın bu kelamları, yaşanan acıların emperyalist dürtüler için nasıl kullanışlı bir araç haline getirildiğini özetlemektedir. Kendisi bunun farkındaydı. Biz de bunun farkındayız.
Hangi parlamentonun ne karar verdiğinin, hangi yabancı devlet liderinin ne cümle kurduğunun nazarımızda hiçbir prestiji yoktur. Bizim için aslolan şey, geçmişten bugüne bu toprakların evlatlarının kalbinde adil bir halde yer alabilmektir. Bu yüzden de hakikatin peşinde koşmaktan bir an olsun yorulmayacağız.”
“TARİHİN YAĞMALANMASININ ÖNÜNE GEÇİLMELİ”
Cumhurbaşkanlığı İleitşim Lideri Altun, bu konferansın tarihin yağmalanmasının önüne geçmek, 1915’in meydana geldiği tarihi art planı unutturmamak ve kelamda “Ermeni soykırımı” iftirası üzerinden Türkiye’ye diz çöktürme teşebbüslerine pürüz olmak ismine değerli bir fonksiyon göreceğine inandıklarını tabir etti.
1915 olaylarının bilimsel bir halde incelenerek tarihin gerçek anlaşılması, ulusal ve milletlerarası kamuoyuna yanlışsız formda yansıtılmasını istek ettiklerini belirten Altun, bu bağlamda İrtibat Başkanlığı ve bütün kurumlar olarak ellerinden geleni yapacaklarını söyledi.
Bu süreçte bugüne kadar kıymetli çalışmalar yapan Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığına, Türk Tarih Kurumuna, üniversitelere ve öteki tüm kurumlara teşekkür eden Altun, “Hakikât ve vicdanın yaralarımızı sarmasını, Kafkasya başta olmak üzere, tüm dünyada, barış ve istikrara katkı sunmasını temenni ediyorum.” dedi.
Konferans, açılış konuşmalarının akabinde “Tarihsel Süreçte 1915 Olayları ve Ermeni Meselesi”, “Uluslararası Hukuk Açısından 1915 Olayları” ve “1915 Olaylarının Günümüze Yansımaları ve Gelecek Perspektifi” başlıklı oturumlarla devam etti.