Çip krizi dünyada ve Türkiye’de git gide büyüyor. Ünlü otomotiv devleri tek tek çıkıp üretimi durdurduklarını açıklarken, bunların ortasına bir yenisi daha eklendi.
BİR FİRMA DAHA ÜRETİMİ DURDURDU
Suzuki Motor, Japonya’da bulunan 3 fabrikasından ikisinde üretimi durdurdu. Suzuki yaptığı açıklamada, çip tedarikinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle iki tesiste üretimin durdurulması kararı alındığını bildirdi.
Alınan karar çerçevesinde Shizuoka bölgesinde bulunan iki Suzuki fabrikasında bugün üretim durduruldu. Sagara’daki tesiste üretim büsbütün dururken, Kosai fabrikasındaki 3 üretim çizgisinden biri kapatıldı. Sagara fabrikası Suzuki’nin Swift ve Solio modellerini üretiyordu. Ayrıyeten Türkiye’den birtakım otomotiv devleri bu nedenden ötürü üretimi durdurduklarını açıklamıştı
PEKALA NE OLMUŞTU?
Otomotivde başlayarak elektronik üzere başka kesimlere de sıçrayan global çip tedariki probleminin, üretimde aksamalara neden olarak milyarlarca dolarlık ziyana yol açması bekleniyor.
Sıhhat için giyilebilir elektronikten araç içi elektronik sistemlere kadar teknolojinin her alanında büyük kıymete sahip olan çipler, ülkeler ortasındaki rekabet ögelerinden biri haline dönüşürken, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının tesiriyle otomotiv bölümünden başlayarak global bir “dar boğazın” başrolünü aldı.
Tedarik zincirinde aksamalara neden olan ve ekonomik varsayımları boşa çıkaran Kovid-19 salgını, akıllı telefonlardan bilgisayarlara, askeri ekipmanlardan arabalara kadar birçok teknolojik eserin üretiminde kullanılan çiplerin arzında da global bir “kıtlığı” beraberinde getirdi.
SALGINLA BİRLİKTE ÇİPE TALEP ARTTI
60 yıl evvel icat edilen çip, bilgisayarlardan arabaya günümüz çağdaş aygıtlarının en kıymetli ve en kıymetli bileşenine dönüşürken, salgın sırasında akıllı telefonlar ve elektronik eserlere yönelik talebin beklenmedik formda artmasıyla gibisi görülmemiş bir global kıtlığı tetikleyen kısa vadeli bir arz şokuna neden oldu.
“Yarı iletkenler” olarak da bilinen çiplerin yıllar geçtikçe daha karmaşık hale gelen dizaynları, üretimini zorlaştırdı ve yaşanan global arz külfetinin temelini oluşturdu.
Yeni fabrikaların kurulmasının uzun vakit aldığı ve milyarlarca dolara mal olduğu çip dalında, Kovid-19 salgının tesiriyle birdenbire artan talep çip tedarikinde ezalara neden oldu.
ÇİP ARZI BEKLENMEDİK TALEBİ KARŞILAMAKTA YETERSİZ KALDI
Salgın devrinde alınan karantina tedbirleri insanları meskenlere kapatırken, iş, eğitim ve cümbüş üzere faaliyetlerin meskenden yapılmaya başlanmasının da önünü açtı. Bu durum pek çok insanı bilgisayarları, akıllı aygıtları, tabletleri, hatta oyun konsollarını daha çok kullanmaya itti.
Ayrıyeten pek çok şirketi, uzaktan çalışma sistemleri geliştirmeye ve bulut altyapısı kurmaya ya da mevcut altyapıları güzelleştirmeye zorladı. Teknolojik eserlerin artan kullanımıyla çiplere olan talep artış gösterirken, bu eserlerin arzı beklenmedik talebi karşılamakta yetersiz kaldı.
Yarı İletken Sanayisi Birliği (SIA) datalarına nazaran, global yarı iletken satışları 2020’de bir evvelki yıla kıyasla yüzde 6,5 artarak 439 milyar dolara ulaştı. Bölgesel bazda geçen yıl ABD pazarına yapılan yarı iletken satışları yüzde 19,8 artarken, yarı iletkenler için en büyük pazar olan Çin’e satışlar yüzde 5 yükseldi.
ARZ DERDİ BİRİNCİ OLARAK OTOMOTİV KESİMİNDE HİSSEDİLDİ
Çip kesiminde global çapta yaşanan arz ezası, birinci olarak otomotiv bölümünde hissedildi. Deloitte raporuna nazaran, LCD ekranlardan araç içi sistemlere kadar her şeyi içeren otomotiv elektroniğinin, 2030’e kadar bir arabanın üretim maliyetinin yüzde 45’ini oluşturacağı varsayım ediliyor. Bu elektroniklerde kullanılan yarı iletken tabanlı bileşenlerin maliyetinin 2020’de 475 dolara, 2030’da 600 dolara kadar çıkacağı öngörülüyor.
Araç içi bilgisayar sistemlerinin gelişmesiyle çiplere daha çok muhtaçlık duyulan otomotiv sanayisinde, salgının satışları olumsuz etkileyeceği kaygısıyla çip siparişleri iptal edilmişti. Fakat elektronik firmalarının artan talebi otomotiv firmalarının piyasada çip bulamamasına neden oldu.
ÇİP KASVETİ ARABA ÜRETİCİLERİYLE ELEKTRONİK ÜRETİCİLERİNİ KARŞI KARŞIYA GETİRDİ
Arabalarda kullanılan çiplerin tedarik zinciri, Kovid-19 salgınında tüketicinin elektronik eserlere olan talebindeki artıştan olumsuz etkilenirken, araba üreticilerini Apple üzere elektronik devleriyle hudutlu çip tedariki için rekabete zorladı.
Global çip kahrı; Ford, General Motors, Toyota, Volkswagen, Honda, Stellantis ve elektrikli otomobil üreticisi Nio üzere araba üreticilerinin çipler ile mikroçiplerin kullanıldığı kimi kesimleri satın almak için uğraş etmelerine, üretimi azaltmalarına yahut tesislerini kapatmak zorunda kalmalarına neden oldu
Dünyanın önde gelen araba firmalarının yaşadığı üretim aksaması milyarlarca dolarlık zararın da önünü açtı. Danışmanlık firması AlixPartners, çip arzında yaşanan problemin global otomotiv sanayisinin gelirini 60,6 milyar dolar azaltabileceği iddiasında bulundu.
TÜRKİYE’DEKİ OTOMOTİV ÜRETİCİLERİ DE OLUMSUZ ETKİLENDİ
Otomotiv şirketleri başta olmak üzere dünyada çeşitli şirketlerin üretimini olumsuz etkileyen çip krizi, Türkiye’de üretim yapan otomotiv şirketlerinin üretiminin de aksamasına neden oldu.
Oyak Renault, çip sorunu nedeniyle 15-22 Mart’ta üretimine orta verirken, Tofaş, 18 Mart’ta Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı açıklamada, çiple ilgili yaşanan tedarik sorunu nedeniyle 19 Mart-5 Nisan’da üretimin duracağını duyurdu. Tofaş, kelam konusu kararın tesirlerinin taban düzeyde tutulması emeliyle üretime orta verilen müddet içerisinde üretim tesislerinin kimi periyodik bakım çalışmalarının gerçekleştirileceğini aktararak, üretim dışında kalan operasyonların faaliyetlerine devam edeceğini belirtti.
Oyak Renault ve Tofaş’ın akabinde Ford Otomotiv de Kocaeli yerleşkesinde yer alan Gölcük ve Yeniköy fabrikalarında mikroçip kullanımının ağır olduğu birtakım modüllerin yurt dışından tedarikinde yaşanan kısıtlar nedeniyle üretime 3-9 Nisan’da orta verileceğini duyurdu. Ford Otomotiv açıklamasında, “Kamuya açıklanan 2021 yılı üretim ve satış adet varsayımlarımızı etkilemesi beklenmeyen kelam konusu üretim duruşu müddetince bakım ve üretim sınırlarının yeni yatırımlara hazırlık gayesiyle tekrar düzenlenmesi çalışmaları devam edecektir.” denildi.
ÇİP SANAYİSİNDEN MİLYARLARCA DOLARLIK YATIRIM
Uzmanlar, otomotiv bölümünü olumsuz etkileyen çip krizinin, şu anki kuralların olumlu istikamette değişmemesi durumunda akıllı telefon üretimi de dahil olmak üzere çeşitli alanlardaki üretimlerde de aksamalara neden olabileceğini belirtiyor. Kovid-19 salgınının dünya üzerindeki tesiri devam ederken, çip sanayisi, krize meydan okuyarak milyarlarca dolarlık yatırımlarla salgın sonrası periyoda hazırlanıyor.