Dünya Besin Alerjisi Farkındalık Haftası 8 14 Mayıs sebebiyle ülkemizde kuruyemiş alerjilerinin artışına ve oluşturduğu risklere dikkat çeken Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği (AİD) üyesi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Alerji Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Bülent Enis Şekerel “En tehlikeli besin alerjilerinin başında gelen kuruyemiş alerjilerinin artışına sezaryen doğumlar, bebek beslenmesinde anne sütü kullanımının azalması, çok hijyenik yaşama uğraşı, fazla antibiyotik kullanılması, Batı tipi ömür biçiminin tercih edilmesi ve bebeklerde ek besine başlamanın geciktirilmesi yol açıyor” dedi.
Ülkemizde çocuklarda ve yetişkinlerde bir numaralı eryaman Escort besin alerjisi olarak öne çıkan kuruyemiş alerjileri en tehlikeli besin alerjisi tepkilerinin başında geliyor Kuruyemiş alerjisi sıklığı artmaya devam ederken tıpkı deniz eserleri üzere vakitle geçmeyen alerji tipleri ortasında yer sincan Escort alıyor Ülkemizde alerji nedeni olan kuruyemişler ise fındık antep fıstığı ve ceviz olarak sıralanıyor
Kuruyemiş alerjileri en tehlikeli besin alerjisi nedeni
Dünya Besin Alerjisi Farkındalık Haftası 8 14 Mayıs sebebiyle etlik Escort kuruyemiş alerjisine dikkat çeken Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği (AİD) evvelki liderlerinden Prof. Dr. Bülent Enis Şekerel, kuruyemiş alerjilerinin çoğunlukla ömrün birinci iki yılında başladığına lakin, ileri yaşlarda başlayan ancak daha ender görülen tipleri de bulunduğuna dikkat çekti. “Erken yaşta başlayan kuruyemiş alerjileri daha ağır tepkilerin nedenidir. Bu tepkilerin en korkulanı anafilaksi yahut halk ortasında ‘alerjik şok’ olarak bilinen reaksiyondur” diyen Prof.Dr. Şekerel, şöyle devam etti:
Anafilakside deri bulgularının yanında sindirim teneffüs ve sirkülasyon sistemleri de olumsuz etkilenir ve oluşan tepki hayatı tehdit edebilir Bu nedenle kuruyemiş alerjisi olanlara acil bir durumda kullanmaları için adrenalin otoenjektör veririz ve bu enjektörü her vakit yanlarında bulundurmalarını isteriz Kuruyemiş alerjileri kalıcı alerjilerin başında gelir Düzelme yalnızca hastaların 10 20 sinde olur ve birden fazla hastada ömür uzunluğu sürer
Son 20 yılda besin alerjisi ve kuruyemiş alerjilerinin görülme sıklığında iki kata yakın artış oldu
Besin ve kuruyemiş alerjilerinin görülme sıklığının arttığını anlatan Prof Şekerel Ülkemizde ömrün birinci yılında besin alerjisi 6 8 oranında görülürken ilerleyen yaşla birlikte bu alerjilerinin birçoğu ortadan kalkar Fakat kuruyemiş alerjilerinde olduğu üzere ömür uzunluğu devam eden kalıcı besin alerjileri de olabilir Sonuçta çocukluk çağında ve erişkin periyotta besin alerjisi görülme sıklığı 0 5 1 iner Bebeklik çağında yumurta ve süt en sık görülen alerjiler iken çocukluk ergenlik ve yetişkin yaş kümesinde ülkemizde en sık besin alerjisi nedeni kuruyemiş alerjileridir
Son 20 yılda besin alerjisi ve kuruyemiş alerjilerinin görülme sıklığında iki kata yakın artış olduğunu belirten ve bu artışın nedenlerine ait bilgi veren Şekerel Araştırmalar besin alerjisi gelişiminde ailesel özellikler yanında sezaryen doğumların bebek beslenmesinde anne sütü kullanımının azalmasının çok hijyenik yaşama gayretinin fazla antibiyotik kullanılmasının Batı tipi hayat biçiminin tercih edilmesinin ve bebeklerde ek besine başlamanın geciktirilmesinin artışa yol açtığını gösterdi diye konuştu
Ülkemizde en çok fındık alerjisi sonra da Antep fıstığı kaju ve ceviz alerjisi görülüyor
Prof Dr Bülent Enis Şekerel Kuruyemiş alerjileri dediğimizde fındık ceviz Antep fıstığı kaju ve badem üzere kabuklu ağaç yemişi alerjilerini ve aslında bir baklagil olan yerfıstığının alerjisini anlıyoruz Batı toplumlarında yerfıstığı fazla tüketilen ve üretilen bir yemiştir O yüzden Amerika İngiltere ve Avusturalya da yerfıstığı en değerli kuruyemiş alerjisidir Meğer biz toplum olarak kuruyemişlerden kabuklu ağaç yemişlerini yani fındık Antep fıstığı ve ceviz tüketimi ile öne çıkan dolayısı ile de bu alerjilerin daha sık görüldüğü bir toplumuz dedi
Alerjiler de toplumların tüketim alışkanlıklarına nazaran şekilleniyor
Beslenme alışkanlıklarımıza baktığımızda kuruyemişlerden kabuklu ağaç yemişlerinin özel bir yeri olduğunu gördüğünü tabir eden Şekerel Bunları kahvaltıda salatalarda tatlılarda soslarda hatta et yemeklerinde ve de atıştırmalık çerez olarak çabucak her öğünde ve günün her saatinde tüketiyoruz Gerçekten dünya kuruyemiş tüketim ve üretim envanterlerine baktığımızda ülkemizin dünyada 2 numaralı ülke pozisyonunda olduğunu görüyoruz Fındık üretiminde ve Antep fıstığı tüketiminde yıllardır dünya birincisiyiz Antep fıstığı üretimde dünyanın 3 numaralı üreticisi olmamıza rağmen ithalatta da dünya birincisiyiz zira çok üretmemize rağmen tüketim çok fazla olduğundan ürettiğimiz bize yetmiyor dedi Dr Bülent Şekerel kelamlarına Besin alerjilerinin görülme sıklıkları toplumların tüketim alışkanlıklarına nazaran şekilleniyor Ülkemizde fındık bilhassa kakaolu eserler aracılığı ile fazlaca tüketildiğinden fındık alerjileri bizim bir numaralı sıkıntımız Fındık alerjilerini Antep fıstığı ve ceviz alerjileri izliyor Kaju ülkemizde yetişmeyen lakin son yıllarda artan ithalat ile tüketimi artan bir kuruyemiştir Kaju fıstığı gerçekte antep fıstığı ile tıpkı kökenden yani sakızağaçgiller familyasından geliyor Bu iki kuruyemişin birçok ortak molekülü var ve o yüzden de Antep fıstığı alerjisi ile kaju alerjisi çoğunlukla birlikte görülüyor diye devam etti
Bebekler kuruyemişler ile geciktirilmeden tanışmalı ve birinci tanışma çay kaşığı ucu kadar olmalı
Prof Dr Şekerel kuruyemiş alerjilerinin nasıl oluştuğu şöyle açıkladı Besin alerjisi bedenin kendisi için ziyanlı olmayan bir besine olağandışı ve abartılı bir reaksiyon vermesi olarak tabir edilebilir ve çoğunlukla ömrün birinci yıllarında başlar Bundan on yıl kadar evvel alerji gelişmesini önlemek için alerjik besinlerin diyete eklenmesini bir iki yıl kadar geciktiriyor ve bunun alerji gelişimini engellemesini bekliyorduk Fakat beklentimizin tersine bu tavrın besin alerjisinde artışa neden olduğunu gördük Bugünkü anlayışımıza nazaran besin alerjenleri egzemalı deriden yahut teneffüs yolundan girerek alerji gelişimine yol açıyorlar Besinlerin sindirim sitemi yoluyla bedene girmesi ise toleransı geliştiriyor Bu nedenle günümüzde bebeklerde alerjik potansiyeli olan tüm besinleri hayatın birinci 4 ile 8 ayları ortasında başlamayı tercih ediyoruz Yalnızca birinci dozu verirken alerjik tepkiden korunmak için birinci dozun çok küçük olmasını istiyoruz Örnek vermek gerekirse çay kaşığının ucu kadar ölçü ile başlıyor ve tedricen verilen ölçüsü arttırıyoruz
Kuruyemişlerin ısıya bekletilmeye basınca ve pişirmeye sağlam proteinleri alerji nedeni
Kuruyemişlerin neden sık alerjiye neden olduğu anlatan Şekerel Binlerce besin var ve bunlardan yalnızca 170 kadarı alerji nedenidir Alerjik besinlerin ortak özelliklerine baktığımızda ise bu besinlerin ısıya ışınlara bekletilmeye ve basınca dirençli proteinler taşıdıklarını görüyoruz Besin alerjisi en çok bu stabil proteinlere karşı gelişir Kuruyemişler gerçekte tohum niteliğindedirler ve bu stabil depo proteinleri fazla ölçüde içerirler Bu yüzden kuruyemiş alerjilerini sık görüyoruz dedi
Kuruyemiş alerjileri teşhisi alerji uzmanları tarafından konulmalı
Kuruyemiş alerjilerinin nasıl teşhis edildiği aktaran Şekerel Öncelikle besin alerji testlerini her bebeğe yahut çocuğa yapmaya gerek olmadığını söylemeliyim Zira bu testler çok hassastırlar Başka bir tabir ile yalancı müspet sonuç verebilirler ve olduğundan daha fazla kişinin besinlere alerjik olarak etiketlenmesine neden olabilirler Bu nedenle besin alerji testleri yalnızca yüksek risk taşıyan çocuklara yapılır Bizim yüksek riskli dediğimiz kümesi şiddetli egzemasi atopik dermatiti olanlar ve daha evvel bu besinler ile müsabakada alerji gibisi bir tepki yaşamış bireyler oluşturur Tüm dünyada besin alerji farkındalığı çok yüksektir Besin tüketimi ile yaşanan birden fazla tepki besin alerjisi olarak etiketlenir Halbuki besin alerji teşhisi o kadar kolay değildir ve profesyonel yaklaşımı gerektirir Kuruyemiş alerjilerinin teşhisinde deri testlerinden kan testlerinden ve besin yükleme testlerinden yararlanırız Bu testlerin yapılması ve kıymetlendirilmesi uzmanlık ve tecrübe gerektirir Bu nedenle kuruyemiş alerjisi kuşkusu olanlar alerji uzmanları tarafından görülmeli ve değerlendirilmelidirler biçiminde konuştu
Kuruyemiş alerjilerinde teşhis için yeni bir periyoda girdik
Prof Dr Bülent Enis Şekerel teşhis sürecinde yeni periyot bir başlattıklarını tabir ederek süreci söyle açıkladı Klasikleşmiş alerji teşhisi deri testleri ve kan testleri ile yapılır Bu testler ile hassas bulunanların bir kısmı o besini tükettiğinde sorun yaşamazken kimileri ise sorun yaşar Başka bir tabir ile testlerde hassaslık olması alerji olduğu manasına gelmez ve hastaya o besinin tabip nezaretinde yedirilerek alerjik tepki oluşup oluşmadığının gözlenmesi gerekir Bunun nedeni besinin içindeki farklı yapılardaki proteinlerdir ve biz bu proteinlere bileşen ismini veriyoruz Bağışıklık sistemi bu bileşenlerin birçoğuna reaksiyon gösterse de alerji aşikâr kimi bileşenlere olan reaksiyonun bir sonucudur Batı dünyası temel sıkıntıları olan yerfıstığı alerjisine odaklanmış ve yerfıstığı alerjisine neden olan bileşen hassaslıklarını tanımlamıştı lakin fındık ceviz Antep üzere kabuklu ağaç yemiş alerjilerinde ise bu bilgi çok kısıtlıydı Biz fındık Antep fıstığı ve ceviz alerjisini öngören yeni kimi bileşenleri tanımladık Böylelikle kan testlerinde bileşene has hassaslık profilini gördüğümüzde alerjinin olup olmadığını daha gerçek anlaşılmasında kıymetli bir buluşa imza attık
Kuruyemiş alerjileri bir eksiklik değil kişinin bir özelliği olarak algılanmalı ve hürmet gösterilmeli
Kuruyemiş alerjilerini bir hastalık yahut eksiklik olarak algılamanın hakikat olmadığını söz eden Şerekel Nasıl ki elektrik yalnızca dokunulduğunda çarpar ise kuruyemişler de alerjik şahısta yalnızca tüketilmeleri durumunda istenmeyen durumlara neden olur Şuurlu bir hasta tükettiklerine dikkat ettiğinde meseleyle karşılaşmaz Öteki bir gereklilik de birbirlerine saygılı bir toplumda yaşıyor olmaktır İkram etmeyi ve paylaşmayı seven bir toplumuz Bu paylaşımlarda karşımızdaki kişinin alerjik özelliklerine hassasiyet gösterdiğimizde keder verici durumlar ile karşılaşmayız dedi
Prof Dr Bülent Enis Şekerel Sonuç olarak farklılıklara saygılı bir toplumda yaşayan şuurlu bir hastanın hayat müddeti ve hayat kalitesi olumsuz etkilenmez diye konuştu
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı