Diyarbakır annelerinin dağa kaçırılan evlatları için HDP Diyarbakır Vilayet Başkanlığı önünde sürdürdüğü oturma hareketinin 1000’inci günü münasebetiyle kente gelen İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, merkez Sur ilçesindeki tarihi İçkale’de bulunan Saint George Kilisesi’nde gerçekleştirilen TRT Kurdi yayınında TRT Kurdi Kanal Koordinatörü Kemal Gümüş ve gazeteci İdris Kardaş’a konuk oldu.
Güzel pazarlar dileyerek konuşmasına başlayan Soylu, Diyarbakır annelerinin çok manalı direnişinin, itirazının, evlatlarına ve geleceklerine sahip çıkmalarının ve bir mahalle baskısını kırarak bunu yapmalarının 1000’inci günü olduğunu vurguladı.
Anne yüreğinin çok değerli olduğunu, gücünün sözlerle tanım edilemeyeceğini lisana getiren Soylu, anneler tarafından direncin yürütülüyor olmasının büyük ve tarihi bir olay olarak değerlendirdiğini söyledi.
Diyarbakır’ın çok güçlü tarihi medeniyete sahip bulunduğunu kaydeden Soylu, Diyarbakır annelerinin hareketinin Hacire anneden başlayan, bugün 299 ailenin katıldığı, bir baskıyı ortadan kaldıran, bir baskıyı iten, tereddüt etmeden teröre karşı duran, kendi çoluğunu çocuğunu teröre kurban etmek istemeyen annelerin feryadı olduğunu belirtti.
Bu feryadın büyüyerek Şırnak’a, Van’a, Hakkari’ye, Muş’a, İzmir’e, Berlin’e yayıldığına dikkati çeken Soylu, “Terörizmin acısını çektik. Çocuklarımız okuyamadılar. Aileler parçalandı. Kalkınma ve gelişme engellendi. Aslında düşünmemize ket vurdular yani düşünmemizi engellediler, bütün bunlar, madden kayıplara yol açtı. Vakit kaybettik. Acılar ve travmalar birikti yani toplumun acıları da büyük hasarlar bırakır. Maddi hasarlar bazen onarılabilir fakat toplumun bu travmaları yüzyıllar sürebilir.” sözlerini kullandı.
“Bizim bir tek kaygımız var: Terör”
Çok varlıklı bir coğrafyanın çocukları olduklarını anlatan Soylu, bu coğrafyayı kendi küllerinden, gereklerinden, tarihin bıraktıklarından canlı tutmaya çalışanlardan olduklarını vurguladı.
6-8 Ekim olaylarına da değinen Soylu, bu olaylarda tarihin sabote edildiğine inandığını, okullar, kütüphaneler, mescitler, kiliseler, bütün bunların seçilmesinin şuurlu bir tercih olduğunu, kültürün ortadan kaldırılmasına, tarihle, medeniyetle, geçmişle bağın kesilmesine çalışıldığını söyledi.
Soylu, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Başarabildiler mi? Başaramadılar, biz gidelim bu coğrafyadan bin yıl geçse Cizre’yi değiştiremez kimse, buradan El Cezeri’yi, peygamberlerimizin mezarlarını kaldıramazsın. Bütün bunlar vaktinde değerlidir. Şayet vaktinde buna sahip çıkmazsanız, korumazsanız, değer vermezseniz, kaybedersiniz. Jenerasyon kaybedersiniz. Olur bunlar lakin tatsız tuzsuz, geçmişten kopuk bir halde olur. Tam burada devreye birisi girer: Recep Tayyip Erdoğan girer. Artık periyot dönem, yapılan terör uğraşı, burada Doğu ve Güneydoğu Anadolu’ya Kürt kardeşlerimize farklı bir formda anlatılmaya çalışıldı. Bizim bir tek kaygımız var: Terör. İkinci bir sıkıntımız yok zira biz insanımıza, farklılıklarına, zenginliklerine, insanımızın kendisine güvenmek durumundayız zira hepimiz eşitiz yani itimat kavramı karşılıklı bir kavramdır. Şayet karşılıklı birbirine itimadı tesis etmişseniz aslında geleneğinizin de dininizin de gereğini yerine getirmişsinizdir.
Kardeşlik bir dünyadır, şayet bunu yaparsanız, şunu burada bize izleyenlere söylemek istiyorum: Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin yalnızca cumhurbaşkanlığını ve başbakanlığını yapmadı, Türkiye’nin kardeşlik mutabakatını ortaya koydu. Kendisi hakkında ne söylenirse söylensin bundan vazgeçmedi, kendisi hakkında devir dönem acımasız tenkitler yapılsa da bu kardeşlikten vazgeçmedi ve hiçbir an küsmedi. Kim olursa olsun, ne olursa olsun istikametine devam etti.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kentlerin güzelleşmesinden, tarihiyle bütünleşmesinden, sanayi siteleriyle bir ortaya gelmesinden, 81 vilayetteki üniversitesinden, havalimanından, ulaşım, eğitim, sağlıktan, öğretmenlerinden, hiçbir şeyden vazgeçmediğini belirten Soylu, “İçişleri Bakanı oldum, bu ülkede kepenkler kapanıyordu. Bu ülkede Doğu ve Güneydoğu’da mahkemeler kurulmuştu. Vergiler, haraç alınıyordu, bazen akşam 16.00-17.00’den sonra beşerler sokağa çıkmaktan imtina ediyorlardı, çocuklarına ‘Aman meskene gel!’ diyorlardı.” sözlerini kullandı.
“Bu makus talih yenildi”
Artık Doğu ve Güneydoğu’nun her tarafında üniversitelerin bulunduğunu, İstanbul’da öğretmen eksikliği olduğunu fakat bölgede öğretmen eksiğinin bulunmadığına işaret eden Soylu, geçmişte makus talihin bölgeyle özdeşleştiğini anımsattı.
Bakan Soylu, “Bu makus talih yenildi ve bunu Recep Tayyip Erdoğan yendi. Kimse kendine hisse biçmesin. Elbette daha evvelce yapılanlar var. Bu makus talihin kırılması için kâfi değildi. Biz lakin çocuklarımızın geleceğinin çok sağlıklı olmasını, hayal kurmalarını isteyebiliriz. İnsan, hayalden mahrum bırakılabilir mi? Silahın, terör örgütünün, çatışmanın gölgesinde hayal nasıl kurarsınız?” sözlerini kullandı.
Geçmişte “Kürt’üm” demenin cürüm üzere algılandığını, bu algıyı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kırdığını vurgulayan Soylu, bugün herkesin rahatlıkla Kürt olduğunu söyleyebildiğini anlattı.
Soylu, şunları lisana getirdi:
“Yani travma yalnızca Kürtlük üzerinden değil, bütün kimlikleri baskılamaya yönelik bir travma vardı Türkiye’de. Sahiden Romanlar ötekileştirilmişti, artık bizim her vilayetimizde, her valiliğimizde bir Roman temsilcimiz var. Devletin valisi, muharrem orucunda iftar veriyor, kaymakamı iftar veriyor. Cemevlerine gidip iftara katılıyor. Kimseyi ötekileştirmeyen bir iklimi oluşturmaya çalıştık lakin bizim neye gereksinimimiz var? Bu medeniyetin kodlarından sıyrılmamaya muhtaçlığımız var. Bize bizim medeniyetimiz yetiyor. Yani bu ülke, yaşanmışlıklarıyla, tarihi gerçeklikleriyle bir müzedir. Her haliyle bir müzedir. Yalnızca maddi yapıtlarıyla, bütün tarihiyle bir arada bir müzedir. Bu ülkenin Kürtlüğü, Türklüğü, Aleviliği, Sünniliği, dindarlığı, mescitleri, içinde yaşanmışlıkları, bu ülkenin kiliseleri, hepsi bir müzedir. Bunu bu türlü görmek lazım. Biz nerede konuşuyoruz? TRT Kurdi’de. 20 yıl evvel bu türlü bir şeyi düşünmek mümkün mü?
Artık diyorlar ki: ‘Kürtçeyi engelliyorlar.’ Neyi engelliyoruz, kimi engelliyoruz? Artık geçen akşam Silvan’da binlerce insanın katıldığı bir konser yapıldı. Kürtçe de söylendi, her şey söyleniyor aslında. Bu türlü bir ayrım yok.”
Bayan Dayanak Uygulaması’nın (KADES) evvel Türkçe başladığını anlatan Soylu, sonra muhtaçlığa nazaran Farsça, Arapça, Fransızca, Rusça, Almanca, İspanyolca, Kürtçe, Özbekçe ve Kırgızcaya yanlışsız gittiğini belirtti.
“Kötü günler geride kaldı”
Bölgeye akın akın insanların geleceğini lisana getiren Soylu, Diyarbakır’da üniversite okumanın ayrıcalıklı olacağını, makûs günlerin geride kaldığını, her geçen günün bir evvelkinden çok daha uygun olacağına işaret etti.
İçişleri Bakanı Soylu, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Şimdi son günlerde ‘İşte sanatkarlara mahzur konuluyor.’ Bu olan olaylar benim dışımda bir defa. Şöyle bir şey var, şunu ayırmamız lazım. Elbette ki kimsenin müziğinin lisanı sebebiyle, Arapça söyleyebiliyor mu, Kürtçe de söylüyor, söylemeye devam ediyor. Orada terörden kaynaklanan bir irtibat görülmüşse birtakım hassasiyetlerin oluşmasını yok görmemek lazım. Kimse Kürtçe müzik söylüyor, sanatını icra ediyor diye engelleniyor değil bu ülkede, engellenemez fakat şu var. Bakın, bunu periyot devir mahalli problemlerde de yaşıyoruz. Kürtçe lokal müzikçiler var. Çalıyorlar mı düğünlerde? Çalıyorlar mı? Ne vakit bir tepki kelam konusu oluyor bazen kamu tarafından bazen de beşerler tarafından? Bu müzikler teröre evrildiği vakit, terör propagandasına döndüğü andan itibaren, ‘Bir dakika dur.’ diyor. Bu, bir siyasal istismardır.
Burada lisanın ve sanatın bir kusuru yok. Bunu bu türlü görmek çok yanlıştır. Bunu Türkçe de söylese, Kürtçe de İngilizce de Arapça da söylese aynısıdır. Arapça DEAŞ propagandası yapsa ben müsaade mi edeceğim yahut vatandaş müsaade mi edecek? Allah isteği için bu türlü bir şey kelam konusu değil. Kimse lisanından, sanatından ötürü ötekileştirilemez lakin teröre karşı geçmişte bir irtibat, iltisak görülmüşse burada halkın, vatandaşın yahut kurum ve kuruluşların, birtakım ticari kurumların, ‘Ben buna müsaade vermiyorum’ tasasını yaşamasının da terörle alakaları yok. Artık yarın öbür gün diyelim ki bir yerde çıkarmadılar yahut engellediler yahut ‘Ben müsaade vermiyorum.’ dedi lakin şunu düşünün, bu, yalnızca terörle ilgili de değil, diğer bir saikle de buna bir kişi kendi dileğiyle müsaade vermiyor olabilir lakin terörle ilgili müsaade vermemesi sıkıntısını de ortaya koyabilir.”
“Eski tartışmalar üzerinden yeni bir yer bulma arayışıdır”
Bu hususların siyasallaştırılmasını, buradan bir lisan ve sanat ayrımının ortaya konulmasını, lisana karşı bir hareket olarak değerlendirilmesini yalnızca halk nezdinde prestijini kaybedenlerin, terör örgütü politiklerinin kendilerine ilişkin yeni bir yer bulma arayışı olarak görmek gerektiğini söyleyen Soylu, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Buradan ekmek çıkmaz zira Tayyip Erdoğan, Türkiye’de bu zihniyeti dönüştürdü. Kimsenin bu türlü bir kaygısı yahut kaygısı kelam konusu değil. Bunu bir zenginlik olarak görüyor ve bunu bir insan hakkı olarak görüyor. Bunu ortaya koyuyor. Bu geçmişteydi, bu türlü zıt ters bakarlardı insanlara, ne konuşuyorlar bunlar? Burada görmemiş olabilirsin lakin İstanbul’da böyleydi. Bugün bu türlü bir şey yok. Bu tolerans bizim aslında medeniyet kodlarımızın ortaya koyduğu bir süreçtir. Herkesin birbirine toleransı böyledir. Doğumdan olan bir iştir. Bu, kabul etmedir, kardeşlik hukukudur. Temel insan hakkının bir tartışması da kelam konusu değil. Bu türlü bir tartışmanın içerisinde olmamamız gerekir. Yani dönüp burada bu tartışmaların hala yapılabilmesi, kendi güvenilirliklerini, prestijlerini, siyasi olarak durdukları tabanı kaybedenlerin eski tartışmalar üzerinden yeni bir taban bulma arayışıdır. Buradaki hemşehrilerimizin bize itimat etmesi gerekir. Temel prestijiyle, biz uygunlukları anlatıp kötülüklerden sakındırmakla vazifeli olan varlıklarız. Bunu sağlamak, gerçekleştirmek zorundayız. Günlük birtakım gayeler, kelamlar olabilir, bunları istismar etmek isteyenler olabilir.
Çağımızın 21. yüzyılın yeniden neşet eden hastalıklardan biri dezenforme etmek, fitne koymak isteyenler olabilir fakat insan kusursuz bir varlıktır. İnsan güzelle kötüyü, doğruyla yanlışı, kendisi için olanla olmayanı ayırabilecek ferasetli bir varlıktır. Biz ona itimat ediyoruz. Ferasetine inanıyoruz, medeniyetimize de güveniyoruz. Yarın her şey çok daha tekamül edecek, daha yeterli olacak.”